Bộ phận dùng: thân rễ (vẫn gọi là củ). Củ to, vỏ trắng ngà, ruột trắng có nhiều chất bột, không mốc mọt, không vụn nát là tốt.
TỲ GIẢI 萆 解
Dioscorea tokoro Mahino.
Tên khoa học: Dioscorea tokoro Mahino
Họ : Củ Nâu (Dioscoreaceae)
Bộ phận dùng: thân rễ (vẫn gọi là củ). Củ to, vỏ trắng ngà, ruột trắng có nhiều chất bột, không mốc mọt, không vụn nát là tốt.
Thành phần hoá học: có Saponosid (Dioxin và Dioscorea sapotoxin).
Tính vị: vị đắng, tính bình.
Quy kinh: Vào kinh Can và Vị.
Tác dụng: trị phong thấp, lợi tiểu.
Chủ trị: trị bạch trọc, lưng cốt tê đau, viêm bàng quang, tiểu buốt, trị thấp nhiệt sang độc.
Liều dùng: Ngày dùng 6 - 12g.
Kiêng ky: âm hư hoả thịnh, Thận hư không nên dùng.
Cách bào chế:
Theo Trung Y: Bỏ hết rễ con, rửa sạch đất cát, thái lát, phơi khô, dùng sống.
Theo kinh nghiệm Việt Nam: Ngâm nước vo gạo một đêm, rửa sạch bằng bàn chải, ủ mềm đều, bào hay thái mỏng, phơi khô (thường dùng).
Có thể tẩm muối sao tuỳ theo đơn.
Bảo quản: dễ bị mốc mọt nên phải để nơi khô ráo, kín, phơi thật khô, cho vào thùng kín. Nếu chớm bị mốc mọt có thể sấy hơi diêm sinh.
----------------------------------------
Đan khê tâm pháp
Bài thuốc: TỲ GIẢI PHÂN THANH ẨM
Thành phần:
Xuyên Tỳ giải, Ô dược, Ích trí nhân, Thạch xương bồ: lượng bằng nhau.
( Có bài thêm: Phục linh, Cam thảo).
Cách dùng: Tán bột mịn, mỗi lần uống 8 - 12g, cho tí muối sắc nước uống nóng. Nếu dùng thuốc thang sắc uống tùy tình hình bệnh mà gia giảm.
Tác dụng: Ôn thận lợi thấp, phân thanh khử trọc.
Giải thích bài thuốc:
Bài thuốc chủ trị chứng cao lâm ( đái nhiều lần nước tiểu đục có chất nhờn). Trong bài:
Xuyên Tỳ giải lợi thấp trị tiểu đục là chủ dược.
Ích trí nhân ôn thận dương, làm giảm bớt lần tiểu tiện.
Ô dược ôn thận hóa khí.
Thạch xương bồ hóa trọc thông khiếu.
Ứng dụng lâm sàng:
Nếu có triệu chứng tỳ hư gia Đảng sâm, Bạch truật, Phục linh, Chích thảo để kiện tỳ lợi thủy.
Trường hợp phụ nữ hàn thấp khí hư ra nhiều, gia Thục Phụ tử, Nhục quế, Thỏ ty tử, Thương truật, Phục linh.
Có bài khác cũng có tên Tỳ giải phân thanh ẩm nhưng bỏ Ích trí nhân, Ô dược gia Hoàng bá, Phục linh, Bạch truật, Liên tử tâm, Xa tiền tử tác dụng chủ yếu là thanh lợi thấp nhiệt cần chú ý phân biệt.
Có báo cáo lâm sàng dùng bài này gia Lục vị địa hoàng hoàn bỏ Ô dược gia Hoàng bá:
- [ trị viêm tuyến tiền liệt thuộc thể thận âm hư có kết quả tốt ]
- Nếu thuộc thận dương hư gia Bát vị.
|
Trang Chính