Dược Vị

  Toa Thuốc

  Diễn Đàn

  Đăng Nhập

  Đăng Ký

<< Đăng Chủ Đề Mới >>

Cách Sắc Thuốc Bắc - posted by PhoHVB (Hội Viên) on June , 11 2009

Sắc thuốc bắc th́ hầu hết mọi ngựi đă biết nguyên tắc chung là đổ ba bát nước sắc c̣n tám phân (8/10 bát). Ở đây tôi muốn bàn đến một vài điều quan trọng ngoài nguyên tắc chung trên đó là: rửa thuốc trước khi sắc, thời gian sắc, không sắc bằng nồi kim loại, và không nên dùng nước máy để sắc thuốc. 1. Rửa thuốc: Các vị thuốc bắc phần nhiều ở dạng đă được sấy khô và rất dễ bị mốc, mọt nếu để lâu hoặc bảo quản không kỹ, nhất là ở môi trường nóng ẩm như ở VN. V́ lư do này, các loại thuốc chống mốc, mọt thường được thêm vào các vị thuốc. Một trong những thuốc chống mốc rất phổ biến là diêm sinh. Diêm sinh không độc và thường được dùng trong quá tŕnh sấy thuốc để làm cho thuốc được trắng, đẹp và chống mốc. Tuy nhiên một số loại thuốc chống mốc, mọt khác cũng có thể được dùng và và các loại thuốc này có thể gây phản ứng phụ như chóng mặt, buồn nôn. Hơn nữa phần nhiều các vị thuốc hiện nay được trồng đại trà chứ không phải đi hái trên núi, trên rừng như ngày xưa nữa nên các loại thuốc trừ sâu, phân bón hoá học cũng được dùng để tăng thêm năng xuất. Các vị thuốc loại 1 và 2 (loại tốt) thường được chọn lựa và đóng gói rất kỹ ngay từ khâu sản xuất nên không cần phải dùng chất bảo quản. Từ loại 3 trở đi là loại bán sỉ, giá thành rẻ hơn và là loại hay được dùng thêm chất bảo quản. V́ lư do trên, các vị thuốc nên được rửa kỹ trước khi sắc. Cách rửa như sau: - Cho vị thuốc vào một rổ tre hoặc nhựa rồi đổ nước vào rửa cho nước chảy qua các vị thuốc. Hoặc: - Đổ nước ấm cho ngập vị thuốc, khuấy đều khoảng 15 giây rồi đổ đi ngay. - Rửa thêm lần hai cũng như trên. - Đổ nước ấm cho ngập, ngâm khoảng 2 phút rồi đổ đi. Quan trọng là lần rửa thứ nhất và thứ hai cần phải nhanh chứ không được ngâm thuốc. Lư do là để tránh các loại thuốc chống mốc, mọt, thuốc trừ sâu, v.v. (thường là bên ngoài của các vị thuốc) sẽ tan vào trong nước và ngấm sâu vào trong vị thuốc c̣n khô. Nếu kỹ th́ có thể rửa thêm lần thứ ba. Khi rửa tới nước thứ ba trở lên th́ ngâm lâu một chút để các hoá chất khó tan hoặc đă ngấm sâu hơn có thể tan ra. 2. Thời gian sắc: Trung b́nh là 2 tiếng. Thời gian sắc có thể tăng thêm hoặc giảm đi tuỳ thuộc vào loại vị thuốc nào có trong thang thuốc. Nếu thang thuốc có các vị như Hắc phụ tử, Lôi công đằng, Thương lục th́ thời gian sắc phải từ 2 tiếng tới 2 tiếng rưỡi. Các vị thuốc bằng nấm như Phục linh, Phục thần, Linh chi th́ cần phải sắc ít nhất là 2 tiếng dược chất mới ra đủ. Các vị như Đại hoàng, Câu đằng, Bạc hà, Hoắc hương, Kinh giới th́ chỉ được sắc khoảng 5 tới 10 phút (bỏ vào siêu lúc thuốc gần được). Thuốc bổ cần phải sắc nhỏ lửa, không được sắc vội, nước thuốc lấy 8 phân, không nên sắc loăng quá. Thuốc thanh nhiệt sắc khoảng 1 tiếng là được. Thuốc giải cảm chỉ cần sắc 20 phút là được. Thông thường th́ các thầy thuốc khi ra toa có dặn cách sắc. Trong Đông y, trở ngại lớn nhất là thời gian sắc thuốc. Nếu phải uống vài chục hay vài trăm thang mà mỗi ngày phải bỏ ra 2 tiếng để thấp thỏm canh ấm thuốc th́ nhiều khi không theo nổi. Nồi nấu thuốc tự động bằng điện th́ thường có đáy nồi làm bằng kim loại nên các vị lương y thường khuyên bệnh nhân không nên dùng. Dưới đây là cách tự động hóa siêu sắc thuốc bằng đất rất đơn giản ai cũng có thể làm được. Chỉ cần cắm một bếp điện nhỏ vào một đồng hồ tự động (timer), chỉnh đồng hồ để tự động tắt sau 2 tiếng, chỉnh bếp điện ở độ lửa trung b́nh. Sau lần sắc thuốc đầu tiên, th́ tùy theo độ nước cạn lâu hay quá mau th́ chỉnh độ lửa lại. Những lần sau đó th́ chỉ việc để siêu thuốc lên bếp, bật đồng hồ tự động lên là xong. Cũng nên lưu ư mua loại đồng hồ tự động có công xuất cao để không bị quá tải và khi tự động tắt th́ không tự động bật lên lại. 3. Không nên sắc thuốc bằng nồi kim loại: Theo thuyết ngũ hành của Đông y th́ kim khắc mộc nên không được dùng nồi kim loại để sắc thuốc. Trong vị thuốc có rất nhiều các dược chất ở dạng acids, chất kiềm và muối. Các hoạt chất này sẽ tác dụng với kim loại làm mất đi hoặc thay đổi dược tính của thuốc. Khi được đun nóng nhiều giờ đồng hồ, các phản ứng hoá học với kim loại càng mạnh hơn. Siêu sắc thuốc bằng đất loại cổ truyền là tốt nhất nhưng phải mua loại tốt và biết cách dùng nếu không th́ siêu có thể bị nứt. Nồi nấu bằng thuỷ tinh hoặc nồi nấu soup tự động bằng sành (slow cooker) cũng rất thích hợp. 4. Không nên dùng nước máy để sắc thuốc: Trong nước máy có các thuốc sát trùng (chlorine, fluorine), các hóa chất do ô nhiễm môi trường và chất nước cứng (hard water) nên không tốt cho sức khoẻ. Hệ thống lọc nước của chính phủ chỉ lọc được các chất cặn bă hữu cơ (organic waste) chứ không lọc được hết các hóa chất do ô nhiễm và các vi sinh vật (v́ vậy mới phải dùng đến thuốc sát trùng). Thực ra nên tránh dùng nước máy trực tiếp để uống và nấu ăn. Nước máy cần được đun sôi hoặc lọc trước khi dùng. Đun sôi và lọc giúp lấy ra được chất nước cứng và thuốc tẩy. Chất thuốc tẩy và nước cứng có hại cho hệ thống tiêu hoá, tạng phủ, và có thể gây sạn thận, xơ cứng mạch máu. 5. Sắc thuốc (phần bổ sung của thầy Quang Thống): Ngày xưa, khi sắc thuốc, người ta sắc đến 3 lần, sau đó ḥa lại với nhau chia làm hai lần mà uống. Sau khi uống th́ lựa xác thuốc, có vị nào ăn được th́ ăn. Chính v́ vậy, theo truyền thống, đến bây giờ trong văn nói vẫn gọi uống thuốc là "ăn thuốc", trong văn viết th́ gọi là "phục dược". Lần sắc đầu tiên của thuốc bao giờ cũng chỉ lấy được phần "biểu", lần sắc thứ hai th́ lấy được "bán biểu bán lư", lần sắc thứ 3 th́ lấy được "lư". Qua ba lần sắc mới thực sự lấy trọn vẹn được toàn bộ dược chất. Theo quy tắc sắc th́ lúc đầu lửa nhỏ (vi hỏa) để lấy dược khí, mục đích lửa nhỏ là để bảo tồn âm tính và dương tính của thuốc, lúc này đậy kín. Đến khi được thuốc th́ lấy ra đậy kín; lần thứ hai lửa vừa (văn hỏa) để lấy dược vị. Sau khi được thuốc th́ lấy ra ḥa với nước nhất; nước thứ ba th́ cho lửa lớn (vũ hỏa), để lấy phần dược vị trong lư, và cũng là thâu tóm toàn bộ những ǵ c̣n sót lại của thuốc. Đến khi được thuốc th́ ḥa với hai nước trên, sau đó chia làm 2 hoặc 3 lần, theo hướng dẫn của thầy thuốc mà uống. Cách sắc thuốc này dành cho người thực sự có bệnh nặng, bệnh lâu ngày. Thời đại ngày nay, không thể áp dụng cách này được. Nếu dùng thuốc lâu ngày mà hiệu quả chậm, sử dụng cách sắc này th́ hiệu quả sẽ cao. Cách này c̣n gọi là phương pháp "Thiên Địa Nhân". Phó

Replied by MocLan (Hội Viên) on 2009-06-12 21:15:26.0

Cảm ơn bác PhoHVB đă tŕnh bày cách sắc thuốc bắc rất hữu ích. Tôi uống thuốc bắc đă nhiều năm và cũng thường nghe nói là nên rửa thuốc trước khi sắc nhưng không rơ tại sao. Nay được bác giải thích rơ ràng nên tôi rất cảm ơn. Nhất là hệ thống sắc thuốc tự động của bác thật dễ dàng và hữu hiệu. Tôi đă làm thử và đă tiết kiệm được rất nhiều công sức. Nay tôi chỉ việc bắc ấm thuôc' lên bếp rồi đi ngủ. Một lát nữa dậy là đă có thuốc uống. Chúc bác và gia đ́nh được nhiều sức khoẻ và tiếp tục giúp đỡ cho bà con trên diễn đàn.

Replied by Barca (Hội Viên) on 2009-12-06 22:47:21.0

Xin cảm ơn Thầy Phó đă hướng dẫn cách sắc thuốc bắc. Em có một câu hỏi muốn hỏi thầy a "Sắc 3 chén nước, canh c̣n 8 phân". Thưa Thầy: 8 phân ở đây là bằng 1 chén thuốc hay bằng 80% chén thuốc ạ? Xin cảm ơn Thầy.

Replied by PhoHVB (Hội Viên) on 2009-12-08 00:34:19.0

Đây là từ mà các cụ ngày xưa hay xài trong việc sắc thuốc. 8 phân là 8/10 của một chén hay 80% của chén thuốc.

Replied by Barca (Hội Viên) on 2009-12-08 22:10:40.0

Quote: Originally posted by PhoHVB Đây là từ mà các cụ ngày xưa hay xài trong việc sắc thuốc. 8 phân là 8/10 của một chén hay 80% của chén thuốc. Vâng, em xin cảm ơn Thầy ạ! Chúc Thầy mạnh giỏi!

Replied by hichic (Hội Viên) on 2010-07-04 10:58:50.0

E ở ngoái Bắc muốn mua bếp điện và đông hồ tự động như trên h́nh của bác phó th́ mua ở đâu? Sắc 3 chén nước, chén ở đây là khoảng bao nhiêu minilit thế các bác? E cám ơn nhiều

Replied by MocLan (Hội Viên) on 2010-07-06 16:45:31.0

Hichic có thể dùng bát ăn cơm thường ngày để đong nước, bếp điện th́ bếp nào có thể chỉnh độ lửa lớn nhỏ được là tốt, c̣n đồng hồ tự động th́ có thể mua ở các gian hàng bán đồ điện.

Replied by mèo con (Hội Viên) on 2011-05-11 22:58:13.0

Em đi cắt thuốc bắc, bác sĩ bảo 1 thang sắc uống trong 3 ngày,em dungd nước đun sôi để sắc. nhưng đến ngày thứ 2 em thấy có vị khác nên ko dám uống nữa. Các bác cho em hỏi có làm sao ko? có nên uống sang này thứ 2 ko? tks các bác nh́u!

Replied by NoiDat (Hội Viên) on 2011-05-12 08:26:01.0

Chào Mèo Con, Tôi nghĩ là thuốc đă bị thiu, không nên uống. Nếu Mèo Con sắc thuốc để uống hai ba ngày th́ nên đổ thuốc vào một chai thủy tinh, đậy kín bỏ vào tủ lạnh. Mỗi lần uống th́ hâm cho đủ nóng trước khi uống.

Replied by mèo con (Hội Viên) on 2011-05-13 22:14:47.0

Hi Bác! Em cũng bắt đầu thực hiện việc đó. Em cảm ơn bác nhiều!

Replied by huyendiepcst (Hội Viên) on 2011-05-25 08:54:04.0

Chào Bác! Em đă đọc bài về sắc thuốc của bác. Em cũng đang bị bệnh và phải sắc thuốc bác ạ, bác cho em hỏi thuốc em sắc đúng theo yêu cầu của thầy thuốc nhưng sau khi kiểm tra lại bă thuốc vẫn thấy c̣n dược chất, ví dụ:Cam thảo nếm vẫn thấy ngọt, đại táo vẫn c̣n ngon nguyên,gừng vẫn c̣n khá cay..Bác cho em hỏi như thế có ảnh hưởng đến chất lượng thuốc uống không-em đă làm đúng theo chỉ dẫn của thầy thuốc và sách tham khảo: ví dụ 7 thăng lấy 3 thăng,8 thăng lấy và nếu hiện tượng này làm giảm hiệu quả của thuốc uống th́ có biện pháp nào khắc phục không ạ, Em xin cảm ơn!