www.yhoccotruyen.org - Diễn Đàn Y Học Cổ Truyền

Quote:

Originally posted by lenovo_s10

Chào love4u_hp,
Khi em dùng 1 toa thuốc thì nên dùng nguyên phương không nên thay đổi trừ những trường hợp đặc biệt. Các toa thuốc cổ phương do các danh y lập thành đã được trải qua kinh nghiệm lâm sàng rất lâu dài mới thành toa cố định truyền lại cho hậu thế. Mỗi dược vị có tính năng riêng của nó nhưng khi đứng chung trong 1 toa thuốc, các vị thuốc sẽ tương tác, hỗ trợ hoặc khắc chế lẫn nhau tạo thành tính năng chung của toa thuốc.

Cấu tạo thành phần của mỗi toa thuốc rất tinh tế và phức tạp, đòi hỏi kiến thức về dược học rất vững chắc, kinh nghiệm lâm sàng dày dặn mới có thể thay đổi thành phần của một toa thuốc mà vẫn duy trì đúng tính năng và đồng thời phát huy thêm công năng của nó. Theo Hoàng Đế Nội Kinh thì các vị thuốc trong một toa thuốc được chia làm 4 nhóm là Quân, Thần, Tá, Sứ. Vị thuốc nào trị chủ bệnh là Quân dược, vị thuốc nào giúp sức cho vị Quân là Thần dược, vị thuốc khắc chế hoặc dung hòa với vị Quân để giảm bớt độc tính, phản ứng phụ hoặc tính mạnh gắt của vị Quân là Tá dược, vị thuốc giúp điều hòa và dẫn các vị thuốc tới chổ có bệnh là Sứ dược.

Khi muốn gia giảm toa thuốc phải hiểu rõ tính năng và cấu thành của toa thuốc. Quân dược thì không bao giờ nên thay đổi, Thần, Tá và Sứ dược có thể thay đổi tùy theo từng trường hợp. Trong 1 toa thuốc, Quân dược thì bắt buộc phải có, nhưng Thần, Tá và Sứ dược thì không bắt buộc. Có những toa chỉ có Quân dược, có toa có Quân Thần, hoặc Quân Tá, v.v. Khi lập toa, những lương y có kinh nghiệm có thể kết hợp nhiều toa thuốc lại. Trong trường hợp này, nguyên một toa thuốc có thể coi như một đơn vị của một toa lớn. Ví dụ như dùng Kim Quỹ Thận Khí Hoàn làm Quân dược, thêm Kim Tỏa Cố Tinh Hoàn làm Thần dược để hỗ trợ cho KQTKH.

Trở lại câu hỏi của em về vị Mộc hương trong toa Quy Tỳ Thang (归脾丸). Trước hết chúng ta cần biết về tính năng và cấu thành của Quy Tỳ Thang, kế đó cần phải phân tích chức năng của các nhóm dược vị.

1. Tính năng: dùng để trị các chứng Tâm Tỳ lưỡng hư. Bệnh sinh chủ yếu là phát xuất từ tỳ suy, dẫn đến công năng tiêu hóa dưỡng trấp suy giảm, lâu ngày dẫn đến tinh huyết bất túc. Tâm chủ huyết, khi tinh huyết bất túc sẽ dẫn đến tâm âm hư thành ra chứng Tâm Tỳ lưỡng hư. Vì vậy gốc bệnh là ở tỳ, kế đến mới là tâm.

2. Cấu thành:
Bạch truật 10g
Nhân sâm 10g
Hoàng kỳ 10g
Bạch linh 8g
Đương quy 4g
Long nhãn 10g
Toan táo nhân 4g
Viễn chí 4g
Mộc hương 2g
Cam thảo 2g

3. Phân tích:
- Nhân sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật dưỡng tỳ dùng làm Quân dược
- Long nhãn, Đương quy, Toan táo nhân, Viễn chí dưỡng tâm âm, định chí, an thần dùng làm Thần dược
- Mộc hương để hành khí, làm thăng tỳ khí. Vị thuốc này giúp phát huy công năng của vị Bạch truật, Nhân sâm dùng làm Tá dược
- Cam thảo để điều hòa các vị thuốc, dẫn thuốc vào tỳ dùng làm Sứ dược
- Trong thang này Phục linh là vị thuốc linh động. Phục linh là vị trong nguyên phương dùng làm Thần dược của nhóm thuốc dưỡng tỳ, nếu thay bằng Phục thần thì vị này trở thành Thần dược của nhóm thuốc bổ tâm

Như vậy theo phân tích như trên, nếu em bỏ Mộc hương ra thì toa thuốc sẽ thiếu mất Tá dược. Tỳ khí không thăng được, liên kết mẫu tử của tâm tỳ sẽ yếu hẳn làm giảm đi công năng dưỡng tâm tỳ của toa thuốc

Nói tóm lại, khi bắt đầu học thuốc, em nên dùng nguyên phương. Khi kiến thức về dược vị và kinh nghiệm lâm sàng dày dặn hơn (ít nhất cũng phải đạt được 1/10 kiến thức của thầy Quang Thống và thầy Phutudu) thì em sẽ nhìn thấy được cần phải thay đổi như thế nào cho hợp lý. Trong tương lai, các quý thầy sẽ có những bài chuyên đề về cấu tạo và cách thiết lập của các toa thuốc. Đề tài này rất sâu và rất chuyên môn nên có lẽ phải mất 1 thời gian lâu quý thầy mới viết được, em chờ nhé. Thầy Quang Thống và thầy Phutudu, nếu có cao kiến xin bổ xung thêm.

Phó